گوجه فرنگی

توصیه‌ها‌یی برای حفظ کیفیت پس از برداشت گوجه فرنگی

Trevor V. Suslow and Marita Cantwell

گروه علوم گیاهی، دانشگاه کالیفرنیا، دیویس

 

 

شاخص‌های بلوغ

گوجه‌فرنگی‌های استاندارد: حداقل بلوغ برداشت (سبز بالغ 2) با شاخص‌های ساختار داخلی میوه تعریف می‌شود. بذرها کاملاً رشد کرده‌اند و با برش‌دادن میوه بریده نمی‌شوند. تشکیل ژل حداقلی در یک لوکول پیشرفته و مواد ژله‌مانند در لوکول‌های دیگر در حال تشکیل است.

گوجه‌فرنگی‌های ESL*: اگر میوه‌ها در مرحله سبز بالغ 2 برداشت شود، رسیدگی جدا از گیاه، به شدت تحت تأثیر قرار می‌گیرد. حداقل بلوغ برداشت بهتر است معادل کلاس رسیدگی صورتی تعریف شود (مرحله رنگ USDA 4 بیش از 30 درصد اما نباید بیش از 60 درصد سطح میوه باشد. به‌طور کلی، رنگ قرمز- صورتی را نشان می‌دهد).

ESL*: با مدت ماندگاری زیاد، تا حدی به دلیل وجود ژن rin یا nor است.

شاخص‌های کیفیت

کیفیت گوجه‌فرنگی استاندارد در درجه اول بر اساس شکل یکنواخت و عاری از نقص‌های رشدی یا جابجایی است. اندازه فاکتور نشان‌دهنده کیفیت نیست، اما ممکن است به شدت بر انتظارات کیفیت تجاری تأثیر بگذارد.

شکل- به خوبی برای انواع مختلف  (round, globe, flattened globe, roma) شکل گرفته است.

رنگ- رنگ یکنواخت (قرمز نارنجی تا قرمز تیره؛ زرد روشن)، بدون شانه‌های سبزرنگ.

ظاهر- محل جدا شدن میوه از گیاه و ناحیه گلگاه باید کاملا صاف و بدون زخم ناشی از جدا شدن باشد. عاری از ترک‌های رشدی، آفتاب سوختگی، آسیب حشرات و آسیب‌های مکانیکی یا ضرب‌دیدگی.

سفتی- مقاوم در برابر فشار محکم دست باشد. نرم نیست و با رسیدگی بیش از حد به راحتی تغییر شکل می‌دهد.درجه‌بندی US: NO.1 و ترکیبی NO.2 و .NO.3  تمایز درجات عمدتاً بر اساس ظاهر خارجی، کبودی و استحکام است. گوجه‌فرنگی‌های گلخانه‌ای تنها به‌عنوان شماره ۱ یا ۲ ایالات متحده طبقه‌بندی می‌شوند.

دما و رطوبت نسبی بهینه انبار

دمای بهینه

سبزبالغ: 15-12/5 درجه سانتی‌گراد (60-50 درجه فارنهایت)

قرمز روشن: (5 مرحله رنگ USDA) :10-12/5 درجه سانتی‌گراد (55-50 درجه فارنهایت).

سفت- رسیده (6 مرحله رنگ USDA) :7-10 درجه سانتی‌گراد (50-44 درجه فارنهایت) برای 3 تا 5 روز.

گوجه‌فرنگی‌های سبز بالغ را می‌توان تا 14 روز قبل از رسیدن در دمای 12/5 درجه سانتی‌گراد (55 درجه فارنهایت) بدون کاهش قابل‌توجه کیفیت حسی و توسعه رنگ نگهداری کرد. پوسیدگی احتمالاً پس از نگهداری بیش از دو هفته در این دما افزایش می‌یابد. معمولاً 8 تا 10 روز ماندگاری در محدوده دمایی بهینه پس از رسیدن به مرحله سفت-رسیده قابل دستیابی است. در انبارداری کوتاه مدت یا حمل و نقل، در دماهای کمتر در تجارت نگهداری می‌شود، اما پس از چند روز منجر به خسارت سرمازدگی می‌شود. انبارداری بیشتر با اتمسفرکنترل‌شده نشان داده شده است. (پاسخ به CA را ببینید).

رطوبت نسبی بهینه:

90-95 درصد: رطوبت نسبی بالا برای به حداکثر رساندن کیفیت پس از برداشت و جلوگیری از اتلاف آب (خشک‌شدن) ضروری است. دوره‌های طولانی رطوبت یا تراکم بیشتر ممکن است باعث زخم در محل اتصال میوه به گیاه و رشد کپک‌های سطحی ‌شود.

نرخ تنفس

ml CO2/kg·hr

رسیدن سبز بالغ

دما
NR3-45°C (41°F)
7-86-910°C (50°F)
12-158-1415°C (59°F)
12-2214-2020°C (68°F)
15-2618-2625°C (77°F)

 دی اکسید کربن تولید شده (ml/kg/hr) را در 440 ضرب کنید،  تا تولید گرما برحسب Btu / ton / day به­دست آورید و یا در 122 ضرب کنید تا گرمای تولیدی برحسب کیلوکالری / تن/ روز را به­ دست آورید.

NR: به دلیل احتمال سرمازدگی، نگهداری بیشتر توصیه نمی‌شود.

نرخ تولید اتیلن

1/2-1/5 میکرو لیتر بر کیلوگرم در ساعت در 10 درجه سانتی‌گراد (50 درجه فارنهایت).

4/3-4/9 میکرو لیتر بر کیلوگرم در ساعت در 20 درجه سانتی‌گراد (68درجه فارنهایت).

پاسخ به اتیلن

گوجه‌فرنگی به اتیلن خارجی حساس است و قرار گرفتن میوه‌های سبز بالغ در برابر اتیلن، سبب آفاز فرآیند رسیدگی خواهد شد. گوجه‌فرنگی‌های رسیده با سرعت متوسطی اتیلن تولید می‌کنند و باید از انبار یا حمل همزمان با محصولات حساس مانند کاهو و خیار خودداری شود.

دماهای رسیدن و رسیدگی

رسیدن سریع‌تر در دمای‌های بالاتر بین 25-12/5 درجه سانتی‌گراد (77-55 درجه فارنهایت) با رطوبت نسبی 95-90 درصد و 100 پی‌پی ام اتیلن حاصل می‌شود. گردش هوای خوب باید حفظ شود تا از یکنواختی دما در اتاق رسیدن و جلوگیری از تجمع CO2 اطمینان حاصل شود.  CO2(بیش از 1٪) عمل اتیلن را در تحریک رسیدن به تاخیر می‌اندازد. دمای بهینه رسیدن برای اطمینان از کیفیت حسی و غذایی 20 درجه سانتی‌گراد (68 درجه فارنهایت) است. در این دمای رسیدن، توسعه رنگ بهینه و حفظ محتوای ویتامین C به بالاترین حد خود می‌رسد. گوجه‌فرنگی‌هایی که در دمای بالای 25 درجه سانتی‌گراد (77 درجه فارنهایت) می‌رسند، رنگ زرد و قرمز کمتری پیدا می‌کنند و نرم‌تر می‌شوند.

تیمار اتیلن معمولاً 24 تا 72 ساعت ادامه دارد. دوره تیمار دوم ممکن است به دنبال بسته‌بندی مجدد میوه سبز نابالغ در برداشت گنجانده شود.

رسیدن استاندارد: 21-18 درجه سانتی‌گراد (70-65 درجه فارنهایت)، رطوبت نسبی 95-90 درصد.

رسیدن آهسته (برای مثال: در حمل و نقل): 16-14 درجه سانتی‌گراد (61-57 درجه فارنهایت).

پاسخ به اتمسفر کنترل‌شده

انبار با اتمسفر کنترل‌شده یا حمل و نقل سطح متوسطی از مزیت را ارائه می‌دهد. سطوح پایین اکسیژن (5-3 %) رسیدن و ایجاد کپک‌های سطحی و زخم در ناحیه اتصال میوه به گیاه را بدون تأثیر شدید بر کیفیت حسی برای اکثر مصرف کنندگان به تاخیر می‌اندازد. زمان نگهداری بالای 7 هفته برای گوجه‌فرنگی با استفاده از ترکیبی از 4 % اکسیژن، 2 % دی‌اکسیدکربن و 5 % مونوکسیدکربن گزارش شده است. به طور معمول، 3% اکسیژن  و 3-0 % دی‌اکسیدکربن برای حفظ کیفیت قابل قبول تا 6 هفته قبل از رسیدن استفاده می‌شود. سطوح بالای (5-3 %) دی‌اکسیدکربن توسط اکثر ارقام تحمل نمی‌شود و باعث خسارت می‌شود. اکسیژن کم (1%) باعث ایجاد طعم‌ها، بوهای نامطلوب و سایر نقص‌ها، شرایطی مانند قهوه‌ای‌شدن داخلی می‌شود.

 

ناهنجاری‌های فیزیولوژیکی

خسارت سرمازدگی:  گوجه‌فرنگی‌ها در دمای کمتر از 10 درجه سانتی‌گراد، بیش از 2 هفته (50 درجه فارنهایت) به سرمازدگی دچار می شوند و یا اگر در دمای 5 درجه سانتی‌گراد (41 درجه فارنهایت) بیش از 6 تا 8 روز نگهداری شوند. پیامدهای آسیب ناشی از سرما عبارتند از عدم رسیدن و ایجاد رنگ و طعم کامل، توسعه رنگ نامنظم (لکه دار)، نرم شدن زودرس، پوست مردگی سطحی، قهوه‌ای شدن دانه‌ها و افزایش پوسیدگی (به ویژه کپک سیاه ناشی از گونه‌های آلترناریا). خسارت سرمازدگی تجمعی است و ممکن است قبل از برداشت در مزرعه شروع شود.

خسارت یخ‌زدگی: آسیب انجماد بسته به مواد جامد محلول در دمای 1- درجه سانتی‌گراد (30 درجه فارنهایت) آغاز می‌شود. علائم آسیب یخ‌زدگی عبارتند از ظاهر آب‌گزیده، نرم شدن بیش از حد.

ناهنجاری‌های پاتولوژیک

بیماری‌ها عوامل مهمی برای از خسارت پس از برداشت بسته به فصل، منطقه و شیوه‌های نگهداری هستند. معمولاً پوسیدگی یا ضایعات سطحی ناشی از پاتوژن‌های قارچی Alternaria  (پوسیدگی کپک سیاه)، Botrytis  (پوسیدگی کپک خاکستری)، Geotrichum  (پوسیدگی ترش)، و Rhizopus  (پوسیدگی ریشه‌ایی) هستند. پوسیدگی نرم باکتریایی ناشی از گونه‌های Erwinia می‌تواند یک مشکل جدی باشد، به ویژه اگر مسائل بهداشتی مناسب در حین برداشت و بسته بندی رعایت نشود. تیمار با هوای گرم یا غوطه‌وری در آب داغ (55 درجه سانتی‌گراد برای 1-0/5 دقیقه) در جلوگیری از کپک‌زدن سطح موثر بوده است اما به طور گسترده بصورت تیمارهای تجاری استفاده نشده است. CA می‌تواند در به تاخیر انداختن رشد قارچ در انتهای میوه در محل اتصال به ساقه و سطح میوه موثر باشد. گوجه‌فرنگی‌های گلخانه‌ای که روی خوشه به بازار عرضه می‌شوند ("گوجه‌فرنگی خوشه‌ای") بسیار حساس هستند.

ناهنجاری‌های فیزیکی

گوجه‌فرنگی به بسیاری از ناهنجاری‌ها طی رشد و نمو و همچنین برهمکنش ژنتیکی-محیطی حساس است که ممکن است اختلالات در طول رسیدگی پس از برداشت یا بازرسی پس از برداشت مشاهده شود. مدیریت کوددهی و آبیاری، شرایط آب و هوایی، آسیب حشرات، بیماری ویروسی بدون علامت و عوامل ناشناخته ممکن است بر کیفیت پس از برداشت تأثیر بگذارند. به عنوان مثال می‌توان به پوسیدگی انتهایی گلگاه، بافت سفید داخلی، ترک‌خوردگی متمرکز و شعاعی، پف‌کردگی و شانه سبز پایدار اشاره کرد. چندین مرجع با راهنمای تصویری برای این اختلالات موجود است.

شرایط خاص

خنک‌شدن سریع بلافاصله پس از برداشت برای حفظ کیفیت مطلوب پس از برداشت ضروری است. نقطه پایانی سردکردن اولیه معمولاً 12/5 درجه سانتی‌گراد (55 درجه فارنهایت) است. خنک‌کردن با هوای فشرده موثرترین روش است، اما خنک‌کردن با اتاق سرد رایج‌تر است.

راهنمای عکس پس از برداشت

بلوغ و کیفیت

مراحل بلوغ گوجه فرنگی
مراحل بلوغ گوجه فرنگی
نمودار رنگ USDA
نمودار رنگ USDA

دمای بهینه

اثرات دما بروی گوجه فرنگی
اثرات دما بروی گوجه فرنگی

دمای رسیدن

رسیدن گوجه فرنگی در برابر تنفس
رسیدن گوجه فرنگی در برابر تنفس

ناهنجاری‌ها

اثرات سرمازدگی بر روی گوجه فرنگی
اثرات سرمازدگی بر روی گوجه فرنگی
پوسیدگی انتهای گوجه فرنگی
پوسیدگی انتهای گوجه فرنگی
ترکیدگی شعاعی و مرکزی
ترکیدگی شعاعی و مرکزی
پوسیدگی ترش
پوسیدگی ترش